سرامیک

سفالگری به هر شکلی که انجام شود (چه به وسیله فرم دهی با دست و چه به وسیله فرم دهی با چرخ سفالگری)، نیاز به تعدادی ابزار ضروری دارد.

بدنه‌های سفالی به‌صورت خام و یا پخته، هرکدام دارای ویژگی خاصی برای تزئین هستند. نقوش برجسته یا سه‌بعدی روی بدنه‌ی خام و نقوش رنگی با لعاب یا رنگ روی بدنه‌ی پخته اجرا می‌شود. برای تزئین سفالینه‌های لعاب‌دار و بدون لعاب از انواع نقوش گیاهی، حیوانی، انسانی، اشیا هندسی، خطوط و غیره با رنگ‌های گوناگون می‌توان استفاده کرد همچنین اشیای سفالی نقش برجسته را می‌توان لعاب یکدست، رنگین و یا بی‌رنگ داد.

ترکیبات این خاک بسیار متنوع است و درجه حرارت پخت آن گاهی تا 1200 درجه بالا می‌رود. این خاک هنگام پخت در حرارت بین 1000 تا 1200 درجه به رنگ‌های زرد، قرمز و نخودی در می‌آید.

این نوع خاک دارای ترکیبات فلدسپاتی شامل ماسه، شن، مواد آهکی و مواد گدازنده دیگر بوده و بنابراین شکل‌پذیری آن مشکل است و میزان درجه حرارت، کنترل و نظارت بر پخت آن حائز اهمیت است.

این خاک در مکان‌هایی وجود دارد که سنگ‌های معدنی آن سنگ‌های سخت و بیشتر زغال‌سنگ بوده است. مولکول‌های تشکیل‌دهنده این خاک باعث می‌شود که شکل‌پذیری چندانی نداشته باشد و به حرارت بالا نیاز داشته باشد.

سفال داغ دار به سفال هایی گفته می شود که سفالگر قبل از آنکه سفال را به کوره ببرد نقوش را با استفاده از مهره های سنگی یا استخوانی و حتی با ناخن بر روی سفال می کشد و پس از پخته شدن سفال اثر این عمل تزئینی که اصطلاحاً داغ نامیده می شود بر روی صفال باقی می ماند. شیوه های داغ کردن کوره از ادوار پیش از تاریخ تاکنون درمیان سفالگران معمول است.

نوعی سفال قرمز رنگ چرخ ساز گاه منقوش و گاه با نقش کنده که نمونه هایی مشخص آن با شوش دوم از هزاره سوم پیش از میلاد آغاز می شود.

نوعی سفال قرمز رنگ آجری و شتری رنگ و دست ساز و کم مقاومت که غالباً به شکل کاسه و بشقاب در اولین لایه های باستانی محوطه های تپه چشمه علی ری- سیلک تپه شهریار و… و نقاط دیگر متعلق به حدود هزاره پنجم قبل از میلاد دیده می شوند.

بیشتر سفال‌های این منطقه بدون نقش و با لعاب یکدست به بازار عرضه می‌شود. محصولات این منطقه بسیار متنوع و از حیث خاک و لعاب نسبتا مرغوب‌تر از سایر نقاط ایران است. رنگ لعاب‌هایی که در همدان ساخته می‌شود اغلب لاجوردی، آبی، سرمه‌ای، حنایی، زرد، سبز، فیروزه‌ای و قهوه‌ای است. سفال‌های همدان، گاه به طریقه‌ی رو رنگی نقاشی می‌شود و گاه با نقوشی که به صورت مقعر روی سفال ایجاد می‌شود، تزیین می‌شود. هنگام لعاب دادن نقاط گودتر از لعاب پر شده و در نتیجه به صورت خطوط پر رنگ‌تری دیده می‌شود.

قدمت هنر سفالگری در مناطق باستانی بلوچستان به عصر پارینه‌سنگی و پیش از تاریخ بر می‌گردد. در شهر سوخته و در ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، تولید سفال بسیار رواج داشته است. تولیدات سفال‌های کلپورگان با سفال‌های به دست ‌آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی در هزاره‌ی سوم پیش از میلاد، شباهت دارند. مهم‌ترین وجه تمایز سفال‌های کلپورگان با سایر مناطق، شیوه‌ی ساخت این سفال است که بر اساس الگوهای قدیمی و باستانی انجام می‌شود. روش ساخت این نوع سفال روش لوله‌ای یا فتیله‌ای است. این سفال بدون لعاب و با نقوش سیاه‌رنگ تزیین می‌شود.